کد مطلب: 178473
 
تاریخ انتشار : يکشنبه ۹ مرداد ۱۴۰۱ ساعت ۲۰:۲۱
ایران آنلاین-ماهیت بارش‌های تابستانی چیست؟ : : ​​​​​​​سیلاب هایی که از روز نخست مردادماه در بسیاری از استان های جنوب شرقی و جنوب کشور روی داده و کماکان نیز مخاطره ناشی از آنها وجود دارد، به‌دلیل رطوبت کافی جریان های مونسون و گرمایش فصلی هوا در تابستان است.
 
به گزارش ایران خبر، روزنامه ایران: ماهیت این سیلاب‌ها با سیل سال 98 کاملاً متفاوت است. سیل نوروز 98 ناشی از گذر سامانه‌های جبهه‌ای از روی کشور و بارش های سنگین جبهه‌ای در اغلب پهنه کشوراز جنوب تا شمال کشور بود که بخصوض در غرب و جنوب غرب کشور موجب خسارت های سنگین شد ؛با وجود گستردگی پهنه وقوع سیل، با اطلاع رسانی های بهنگام تلفات جانی آن بسیار اندک ولی تلفات مالی آن بسیار زیاد بود و موجب آبگرفتگی شهرها و روستاها شد.

اساساً در فصل تابستان منبع رطوبتی که موجب بارش در سواحل شمالی کشور و همچنین  بارش های دامنه‌های شمالی البرز می شود، دریای خزر است که با برقراری جریان های شمالی از روی دریا به سمت خشکی و انتقال این رطوبت به سواحل جنوبی و دامنه‌های شمالی رشته کوه البرز و سپس تحت تأثیر ارتفاعات البرز تراکم رطوبت در منطقه سبب بارش های تابستانی در سواحل و دامنه‌های شمالی رشته کوه البرز می‌شود که به طور طبیعی طی مرداد و شهریور بارش این مناطق قابل ملاحظه است و گاهی با وجود ناپایداری های محلی بارش تشدید یافته و رگبار و رعد وبرق شدید منجر به بروز سیل می شود.


برخلاف سواحل شمالی، رطوبت لازم برای ایجاد بارش در دامنه‌های جنوبی رشته کوه البرز، غرب و مناطق مرکزی جنوب و شرق کشور، عمدتاً از روی پهنه اقیانوس هند و در مقیاس کوچکتر از روی خلیج فارس تأمین می شود. ساز و کار بارش های تابستانه در شمال و جنوب کشوریکسان نیست و عوامل دخیل در فرایند بارش در دو منطقه، متفاوت است. در جنوب کشور بارش ها غالباً رگباری هستند که ناشی از تشکیل و رشد طوفان های تندری است و درمقیاس فضایی کوچکتر ولی از نظر شدت گاهی از سطح انرژی فوق العاده زیادی برخوردارند.


بارش‌های سیل آسایی که در حوزه امامزاده داوود روی داد از جنس بارش های تندری و ناشی از ابرهای جوششی بود که معمولاً در اواخر روز و اوایل شب اوج فعالیت آنها است و بارش شدید را درطی بازه زمانی چند دقیقه تا کمتر از یک ساعت در محدوده‌های فضایی کوچک ایجاد می‌کنند. گستره نفوذ رطوبت مونسونی یا موسمی در ایران از سواحل جنوب و جنوب شرق کشور به دامنه‌های جنوبی البرز و تهران می‌رسد. در روزهای آینده با تجمیع اطلاعات مختلف بهتر می‌توان در مورد علت رویداد سیل منطقه امامزاده داوود بحث و بررسی کرد، ولی می‌توان گفت این منطقه دارای توپوگرافی قیف مانندی است که بارش بالادست لاجرم از یک دره نسبتاً باریک باید عبور کند. به هرجهت هر بار که بارش سنگین در این منطقه رخ بدهد، می بایست از یک دره نسبتاً باریک عبور کند و به سبب اینکه طی دهه‌های گذشته حریم رودخانه‌ها بخوبی حفظ نشده و انسان ها با ساخت و ساز‌های قانونی و غیرقانونی به حریم رودها دست‌اندازی کرده و غالب مالکان ویلاهای ساحل رودخانه‌ها عملاً رودخانه‌ها را  تسخیر کرده‌اند و با ایجاد دیوارهای متعدد ضمن جلوگیری از دسترسی عامه مردم به رودخانه‌ها و حاشیه آنها، رودخانه‌ها را بین کانال‌های باریک محبوس کرده‌اند، در شرایط سیلابی و بالا آمدن سطح آب، غالب این کانال‌ها ظرفیت لازم را نداشته و آب راه خود را به بیرون و پایین‌دست حوضه پیدا کرده و با شست و شوی خاک منجر به سیل‌های مهیب می شود.


اگر به تصاویر هوایی رودخانه‌ها با دقت نگاه کنیم متوجه می‌شویم که رودخانه‌ها عمدتاً مارپیچی شکل هستند و به شکل مستقیم نیستند، شاید هرگز کنجکاو نشده باشید که علت آن را بیابید. دلیلش طبیعت رودخانه است که جریان آب درون رود تحت تأثیر نیروهای مختلفی است که با حرکت آب در توازن نسبی با یکدیگرند و وقتی آب حرکت می‌کند در جایی رسوب تشکیل می‌شود و این رسوب‌گذاری‌ها و بعضاً رشد گیاهان موجب تغییر جهت آب و کاهش شتاب  آن می شود. در ایران و در برخی کشورهای مشابه، سواحل خوش آب و هوای رودخانه‌ها با ایجاد باغ‌ها و ویلاهای شخصی اشغال شده‌اند و رودخانه ها - عمدتاً -  در عمق دره‌ها معمولاً با ایجاد دیوارهای سنگی و بتنی محصور شده‌اند که هم رودخانه کارکرد طبیعی خود را تا حدودی از دست داده است و هم اینکه عملاً فضایی برای عامه مردم برای مراجعه به طبیعت و دمی آسایش در حاشیه رودخانه باقی نمانده است. در واقع این مسیر مارپیچ معمول رودخانه را با حصار کشی تبدیل به کانال‌های نسبتاً باریک و مستقیم کرده‌ایم که  هنگام بارش‌های شدید و سریع، موجب طغیان و خسارت می‌شوند و این تخلفی است که در بسیاری از رودخانه‌های کشور و از جمله درتمام رودخانه‌های مناطق شمالی استان تهران انجام شده است.


رویداد سیل یک پدیده جوی غیر قابل اجتناب است که دربسیاری از مناطق جهان روی می‌دهد اما با پیش‌بینی وقوع آن و عدم دخالت در طبیعت رودخانه‌ها و احیای آبخیزداری در بالادست حوضه‌ها می‌توانیم از حجم خسارت ناشی از آن بشدت کم کنیم. از منظر دیگر بارش‌های سیلابی در تابستان در دوره بسیار کم بارش و کم آب کشور ما روی می‌دهند. بنابراین با وجود خسارت، آب مورد نیاز این مناطق را تأمین می کنند و در صورتی که آبخیزداری در این استان‌ها بدرستی انجام شود این بارش‌ها می‌تواند به سفره‌های زیرزمینی هدایت شده و از افت سفره‌ها و کاهش ارتفاع سطح آب آنها جلوگیری کند.

 

 

منبع : ایران آنلاین