کد مطلب: 189617
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۴ خرداد ۱۴۰۴ ساعت ۲۱:۴۴
روند مذاکرات هسته‌ای بین ایران و آمریکا در روز‌های اخیر با پیچیدگی‌های جدیدی همراه شده است. در حالی که خبر‌ها از تبادل پیشنهادها و توقف تحریم‌های جدید علیه ایران حکایت دارد، مواضع متناقض و اصرار طرفین بر خطوط قرمز خود، دستیابی به توافق را همچنان در هاله‌ای از ابهام نگه داشته است.
به گزارش ایران خبر، روز ۱۰ خرداد ۱۴۰۴، بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، در سفری کوتاه به تهران، پیشنهاد جدید آمریکا در رابطه با مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم را به سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، تحویل داد. این اقدام در چارچوب تلاش‌های میانجی‌گرانه عمان بین تهران و واشنگتن انجام شد.
اما واکنش اولیه ایران به این پیشنهاد، قاطع و همراه با انتقاد شدید بود. یک مقام ارشد ایرانی در گفت‌و‌گو با شبکه سی‌ان‌ان (CNN) این پیشنهاد را "نامنسجم، پراکنده، کاملاً غیرواقعی و مملو از مطالبات زیاده‌خواهانه" توصیف کرد. او همچنین تأکید داشت که "متن ارائه‌شده با توافقاتی که در دور پنجم مذاکرات حاصل شده بود در تضاد است" و "موضع ایران درباره غنی‌سازی قاطع و غیرقابل تغییر است. " این دیپلمات ایرانی، تغییر پیوسته مواضع آمریکا را مانع اصلی موفقیت مذاکرات دانست و پیشنهاد اخیر را تلاشی یک‌جانبه برای تحمیل یک "توافق بد" به ایران قلمداد کرد.
پیشنهاد کنسرسیوم غنی سازی
در مقابل، شبکه سی‌ان‌ان به نقل از منابع آگاه گزارش داد که پیشنهاد جدید هسته‌ای دولت آمریکا، حاکی از تغییر موضع واشنگتن درباره موضوع غنی‌سازی اورانیوم در ایران است. بر اساس این گزارش، آمریکا در پیشنهاد تازه خود احتمال سرمایه‌گذاری در برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران و مشارکت در کنسرسیومی برای نظارت بر غنی‌سازی سطح پایین اورانیوم در داخل ایران (تا ۳ درصد) را مطرح کرده است. این تغییر موضع در صورت صحت، قابل توجه است، زیرا پیش از این، مقامات آمریکایی بر عدم پذیرش هرگونه غنی‌سازی در داخل ایران در چارچوب توافق جدید تأکید داشتند.
با این حال، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در واکنش به این اخبار، موضعی کاملاً متفاوت و سرسختانه اتخاذ کرد. او در شبکه اجتماعی خود مجدداً تأکید کرد که "در توافق احتمالی با تهران، هیچ‌گونه اجازه‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم داده نخواهد شد. " این اظهارات، بر پیچیدگی و ابهام مذاکرات می‌افزاید، چرا که ترامپ با لحنی قاطع، احتمال غنی‌سازی را به کل رد می‌کند.
توقف تحریم‌های جدید و آینده مذاکرات
همزمان با این تبادل پیشنهادها، خبر مهم دیگری نیز منتشر شد: آمریکا تصمیم گرفته است تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال نکند. این موضوع، که می‌تواند نشانه‌ای از تمایل به حفظ فضای مذاکره باشد، در تناقض با برخی از مواضع سخت‌گیرانه ترامپ قرار می‌گیرد و سیگنالی دوگانه را به تهران و جامعه بین‌الملل ارسال می‌کند. توقف تحریم‌های جدید می‌تواند فضای تنفس کوچکی برای طرفین ایجاد کند، اما کافی نیست تا تمامی اختلافات را برطرف کند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نیز در این میان اظهارنظر‌هایی داشته است. او تداوم مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده را مهم ارزیابی کرده و با اشاره به وجود اراده سیاسی در دو طرف، رسیدن به توافق را هرچند دشوار، اما امکان‌پذیر دانسته است. با این حال، او همچنان بر ضرورت شفافیت ایران با آژانس و ادعا‌هایی مبنی بر غنی‌سازی سطح بالا و یافتن "ردپای اورانیوم غنی‌شده" در مکان‌های غیرمجاز تأکید دارد.
آیا توافق نزدیک است؟
با توجه به تمامی این تحولات و اظهارات به نظر می‌رسد که خوش‌بینی‌های اولیه کمرنگ شده‌اند. اگرچه برخی منابع در روز‌های ابتدایی این بازه زمانی از نزدیک شدن مذاکرات به مراحل پایانی سخن می‌گفتند، اما واکنش منفی ایران به پیشنهاد جدید آمریکا و همچنین موضع قاطع ترامپ در مورد غنی‌سازی، این خوش‌بینی‌ها را تا حد زیادی کمرنگ کرده است.
همچنین به نظر می‌رسد که اختلافات کلیدی باقی است. مهمترین نقطه اختلاف، سطح و دامنه غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران و همچنین جزئیات رفع تحریم‌ها و دریافت ضمانت‌های لازم از سوی آمریکا است. اظهارات متناقض مقامات آمریکایی (تیم مذاکره‌کننده بایدن در مقابل ترامپ) نیز بر پیچیدگی این موضوع می‌افزاید.
این عوامل سبب شده که آینده مذاکرات نامشخص باشد. یک مقام ارشد دولت آمریکا به سی‌ان‌ان گفته است که دور بعدی مذاکرات "بسیار نامشخص است و ممکن است اصلاً برگزار نشود. " این نشان می‌دهد که روند مذاکرات در بن‌بست موقتی قرار گرفته و نیاز به تحول جدی در مواضع طرفین دارد.
در حال حاضر، روند مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در یک فاز پرابهام قرار دارد. تبادل پیشنهادها و توقف تحریم‌های جدید، نشانه‌ای از پویایی در روند دیپلماسی است. با این حال، اختلافات ریشه‌ای، به‌ویژه در مورد ابعاد برنامه هسته‌ای ایران و نحوه لغو تحریم‌ها، همچنان پابرجا هستند. اظهارات متناقض از سوی مقامات آمریکایی (به ویژه بین تیم مذاکره‌کننده و رئیس‌جمهور) نیز بر پیچیدگی وضعیت می‌افزاید. نمی‌توان با اطمینان گفت که توافق نزدیک است؛ به نظر می‌رسد طرفین در آستانه یک نقطه تصمیم‌گیری مهم قرار دارند و تنها یک تغییر استراتژیک در مواضع یا ارائه یک بسته پیشنهادی جامع‌تر می‌تواند راه را برای توافق نهایی هموار کند.
اما واکنش اولیه ایران به این پیشنهاد، قاطع و همراه با انتقاد شدید بود. یک مقام ارشد ایرانی در گفت‌و‌گو با شبکه سی‌ان‌ان (CNN) این پیشنهاد را "نامنسجم، پراکنده، کاملاً غیرواقعی و مملو از مطالبات زیاده‌خواهانه" توصیف کرد. او همچنین تأکید داشت که "متن ارائه‌شده با توافقاتی که در دور پنجم مذاکرات حاصل شده بود در تضاد است" و "موضع ایران درباره غنی‌سازی قاطع و غیرقابل تغییر است. " این دیپلمات ایرانی، تغییر پیوسته مواضع آمریکا را مانع اصلی موفقیت مذاکرات دانست و پیشنهاد اخیر را تلاشی یک‌جانبه برای تحمیل یک "توافق بد" به ایران قلمداد کرد.
پیشنهاد کنسرسیوم غنی سازی
در مقابل، شبکه سی‌ان‌ان به نقل از منابع آگاه گزارش داد که پیشنهاد جدید هسته‌ای دولت آمریکا، حاکی از تغییر موضع واشنگتن درباره موضوع غنی‌سازی اورانیوم در ایران است. بر اساس این گزارش، آمریکا در پیشنهاد تازه خود احتمال سرمایه‌گذاری در برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران و مشارکت در کنسرسیومی برای نظارت بر غنی‌سازی سطح پایین اورانیوم در داخل ایران (تا ۳ درصد) را مطرح کرده است. این تغییر موضع در صورت صحت، قابل توجه است، زیرا پیش از این، مقامات آمریکایی بر عدم پذیرش هرگونه غنی‌سازی در داخل ایران در چارچوب توافق جدید تأکید داشتند.
با این حال، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در واکنش به این اخبار، موضعی کاملاً متفاوت و سرسختانه اتخاذ کرد. او در شبکه اجتماعی خود مجدداً تأکید کرد که "در توافق احتمالی با تهران، هیچ‌گونه اجازه‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم داده نخواهد شد. " این اظهارات، بر پیچیدگی و ابهام مذاکرات می‌افزاید، چرا که ترامپ با لحنی قاطع، احتمال غنی‌سازی را به کل رد می‌کند.
توقف تحریم‌های جدید و آینده مذاکرات
همزمان با این تبادل پیشنهادها، خبر مهم دیگری نیز منتشر شد: آمریکا تصمیم گرفته است تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال نکند. این موضوع، که می‌تواند نشانه‌ای از تمایل به حفظ فضای مذاکره باشد، در تناقض با برخی از مواضع سخت‌گیرانه ترامپ قرار می‌گیرد و سیگنالی دوگانه را به تهران و جامعه بین‌الملل ارسال می‌کند. توقف تحریم‌های جدید می‌تواند فضای تنفس کوچکی برای طرفین ایجاد کند، اما کافی نیست تا تمامی اختلافات را برطرف کند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نیز در این میان اظهارنظر‌هایی داشته است. او تداوم مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده را مهم ارزیابی کرده و با اشاره به وجود اراده سیاسی در دو طرف، رسیدن به توافق را هرچند دشوار، اما امکان‌پذیر دانسته است. با این حال، او همچنان بر ضرورت شفافیت ایران با آژانس و ادعا‌هایی مبنی بر غنی‌سازی سطح بالا و یافتن "ردپای اورانیوم غنی‌شده" در مکان‌های غیرمجاز تأکید دارد.
آیا توافق نزدیک است؟
با توجه به تمامی این تحولات و اظهارات به نظر می‌رسد که خوش‌بینی‌های اولیه کمرنگ شده‌اند. اگرچه برخی منابع در روز‌های ابتدایی این بازه زمانی از نزدیک شدن مذاکرات به مراحل پایانی سخن می‌گفتند، اما واکنش منفی ایران به پیشنهاد جدید آمریکا و همچنین موضع قاطع ترامپ در مورد غنی‌سازی، این خوش‌بینی‌ها را تا حد زیادی کمرنگ کرده است.
همچنین به نظر می‌رسد که اختلافات کلیدی باقی است. مهمترین نقطه اختلاف، سطح و دامنه غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران و همچنین جزئیات رفع تحریم‌ها و دریافت ضمانت‌های لازم از سوی آمریکا است. اظهارات متناقض مقامات آمریکایی (تیم مذاکره‌کننده بایدن در مقابل ترامپ) نیز بر پیچیدگی این موضوع می‌افزاید.
این عوامل سبب شده که آینده مذاکرات نامشخص باشد. یک مقام ارشد دولت آمریکا به سی‌ان‌ان گفته است که دور بعدی مذاکرات "بسیار نامشخص است و ممکن است اصلاً برگزار نشود. " این نشان می‌دهد که روند مذاکرات در بن‌بست موقتی قرار گرفته و نیاز به تحول جدی در مواضع طرفین دارد.
در حال حاضر، روند مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در یک فاز پرابهام قرار دارد. تبادل پیشنهادها و توقف تحریم‌های جدید، نشانه‌ای از پویایی در روند دیپلماسی است. با این حال، اختلافات ریشه‌ای، به‌ویژه در مورد ابعاد برنامه هسته‌ای ایران و نحوه لغو تحریم‌ها، همچنان پابرجا هستند. اظهارات متناقض از سوی مقامات آمریکایی (به ویژه بین تیم مذاکره‌کننده و رئیس‌جمهور) نیز بر پیچیدگی وضعیت می‌افزاید. نمی‌توان با اطمینان گفت که توافق نزدیک است؛ به نظر می‌رسد طرفین در آستانه یک نقطه تصمیم‌گیری مهم قرار دارند و تنها یک تغییر استراتژیک در مواضع یا ارائه یک بسته پیشنهادی جامع‌تر می‌تواند راه را برای توافق نهایی هموار کند.
