مرکز خرید در ساعات پایانی روز تقریباً شلوغ است. موزیک ملایمی پخش می‌شود و کف سالن با انعکاس نور چراغ‌ها می‌درخشد. درهر غرفه این مرکز خرید که اختصاص به عرضه برندهای ایرانی دارد، نام یک برند را می‌توانی ببینی.
یک خانم مقابل غرفه‌ای ایستاده و با فروشنده چک و چانه می‌زند: «اولش که لباس‌های ترک و اینها از بازار جمع شد، خوشحال شدم اما الان که قیمت‌ها را می‌بینم با خودم می‌گویم چه فرقی کرد؟ بین برندهای ایرانی هم چند تایی که بهترهستند، حسابی گران می‌فروشند و می‌خواهند از اسم در کردن‌شان سوءاستفاده کنند.»
خانم فروشنده از بالا بودن قیمت پارچه و دستمزدها می‌گوید، اما خریدار راضی نمی‌شود. او رو به من می‌گوید: «احساس می‌کنم برخی تولیدکنندگان لباس ایرانی از این شرایط سوءاستفاده می‌کنند و وقتی می‌بینند خریدارچاره و گزینه دیگری ندارد، قیمت‌ها را افزایش می‌دهند. به‌نظر من پالتو و کاپشن سه میلیونی و چهار میلیونی توجیهی ندارد.»
دختر دیگری هم که از چند فروشگاه معروف ایرانی، لباس خریده تقریباً نظر مشابهی دارد: «من الان چند لباس ارزان حراجی خریدم وگرنه ترجیح می‌دهم به مراکز خریدی بروم که بوتیک‌های بی‌نام و نشان دارد. گاه همین لباس‌های برند ایرانی را درست با کیفیت مشابه با نصف قیمت می‌دهند. برخی می‌گویند برندها طراحی خاص دارند اما بیشترشان حتی کار خلاقانه‌ای ارائه نمی‌دهند و بسیاری از ایده‌هایشان کپی از نمونه کارهای خارجی است.»
مرد جوانی از یکی از برندهای لباس ایرانی که در سال‌های اخیر حسابی معروف شده خرید کرده: «بدون استثنا از همین تولیدی شلوار جین می‌خرم، واقعاً هیچ فرقی با جنس‌های خیلی خوب خارجی ندارد. طراحی‌اش هم حرف ندارد. من معتقدم باید به برندی که برای کیفیت کار و طراحی کارش هزینه می‌کند، پول خوب هم داد وگرنه ممکن است نمونه همین کار در یک بوتیک معمولی هم پیدا شود.»
دختر دیگری ترجیح می‌دهد، فقط جنس‌ها را زیر و رو کند و چیزی نخرد: «ترجیح می‌دهم در چنین بازاری به جای خرید از برندهایی که تولید انبوه دارند، از تولیدی‌های کوچک و طراحان خانگی خرید کنم. ممکن است کارشان کمی گرانتر باشد اما با کیفیت‌تر و با هویت‌تر است و خرید ما به سر پا ماندن‌شان هم کمک می‌کند.»
ماجرای پارچه ایرانی
اما دلایل گرانی لباس ایرانی چیست؟ آیا در سال‌های اخیر اتفاق خاصی افتاده که قیمت لباس تقریباً چند برابر شده است؟
مهسا احرابی فرد، طراح لباس و صاحب یک برند ایرانی درباره دلایل گرانی برندهای ایرانی و همچنین مشکلات تولید لباس می‌گوید: «در مرحله اول تولید یک دست لباس باید پارچه تهیه شود. بعد طراح باید ایده بدهد و خیاطی شروع شود که خیاطی هم گاهی به همین سادگی نیست و دست دوزی دارد. بعد از دست دوزی هم پروسه بسته‌بندی و تبلیغات شروع می‌شود، اما قبل از توضیح درباره هر یک از این مراحل، اول باید ماجرای پارچه ایرانی را بگویم که ما را بشدت درگیر می‌کند. پارچه ایرانی با کیفیت بسیار کم و محدود عرضه می‌شود و بازار پارچه هم مافیای پیچیده خودش را دارد؛ گروهی که واردات را در دست دارند و تعیین کننده قیمت هستند. وقتی میان پارچه‌های ایرانی کیفیت مناسب را پیدا نکنیم مجبوریم سراغ پارچه وارداتی برویم. قیمت پارچه وارداتی هم به قیمت ارز وابسته است. بنابراین اگر ارز بالا برود، قیمت پارچه هم بالا می‌رود. به‌طور متوسط قیمت پارچه‌های غیرمرغوب از متری 40 یا 50 هزار تومان شروع می‌شود و پارچه‌های مرغوب هم از 140 هزار تومان. حالا حساب کنید که فقط قیمت یک مانتو دو متری چقدر می‌شود؟ بعد هم دستمزد طراح و دیگر موارد را هم به آن اضافه کنید.»
به گفته این طراح لباس، قیمت ارز، مافیای پارچه و قاچاق پارچه همه و همه دست به دست هم داده تا قیمت منطقی و ثابتی برای پارچه وجود نداشته باشد. گاهی قیمت برای تولید کننده لباس ایرانی دو هفته به دو هفته تغییر می‌کند. درعین حال برخی طراح‌ها خانگی هستند و دستمزد خیاط و اجاره کارگاه و مسائل دوخت و دوز را دارند اما در برندهای تولید انبوه رقم‌ها خیلی کمتر از کسانی است که طراحی‌های خانگی و مزونی دارند؛ به خاطر اینکه دستمزد کارگر آنجا پایین‌تر است و به نسبت هزینه‌ها کمتر.
او اضافه می‌کند: «ما جز هزینه پارچه یکسری هزینه‌های دیگر هم داریم مثل تهیه نخ و سوزن، وسایل خیاطی، الگو، کاغذ الگو، خودکار حرارتی، چسب و... تمام اینها به‌عنوان کالاهای مصرفی خیاطی قریب به 70 درصد وارداتی‌اند. اغلب هم نامرغوبند و گاه مجبوری چند بار تهیه کنی که باز هم هزینه تولید را بالا می‌برد. این روزها کارگران هم حقوق‌شان بیشتر شده. بعد از همه اینها هم به بسته بندی، تهیه ساک دستی و... می‌رسیم. بحث تبلیغات هم هست که برای برندهای کوچک بیشتر در شبکه‌های اجتماعی امکان‌پذیر است اما آن هم هزینه تبلیغ بالایی دارد، البته تعدادی هم از این شرایط سوءاستفاده می‌کنند اما تعدادشان از کسانی که زحمت می‌کشند و کار خوب تولید می‌کنند کمتر است. این روزها واقعاً برخی لباس‌هایی که تولید می‌شود در حد برندهای خارجی خیلی خوب است و با توجه به کاری که رویش می‌شود و کیفیتی که دارد همچنان ارزان محسوب می‌شود.»
لباس‌های ارزان‌تر تولید کنیم
«قیمت پارچه‌ها و خرج کارها در دوره کرونا 250 تا 300 درصد افزایش داشته اما برخی برندها هم از این شرایط سوءاستفاده می‌کنند. شاید برای همین است که وقتی عین همان لباس را در یک بوتیک معمولی با نصف قیمت می‌بینید تعجب می‌کنید.» این را حسین جعفری، طراح لباس و مسئول یک مزون در تهران می‌گوید و تأکید می‌کند با توجه به رشد قیمت‌ها همچنان می‌توان لباس‌های ارزان‌تری تولید کرد.
«بوتیک‌ها سود کمتری می‌گیرند و با قیمت مناسب‌تری جنس ارائه می‌دهند. بیشتر برندهایی که تولید انبوه دارند، حتی طراح لباس ندارند و خیلی از مدل‌ها را از برندهای معروف خارجی کپی می‌کنند. کاپشنی که قبل از دوره کرونا 400 هزار تومان بود نهایت باید 800 هزار تومان فروخته شود نه اینکه سه چهار میلیون عرضه شود. این کاملاً غیر منطقی است چراکه برخی تا 10 برابر قیمت‌ها را افزایش داده‌اند. از آن طرف نظارت دقیقی هم بر این بازار وجود ندارد وخیلی‌ها راحت قیمت را افزایش می‌دهند.»
این طراح برگزیده سال 97 ادامه می‌دهد: «برندسازی باید همراه با نظارت باشد و با چند تبلیغ تلویزیونی و افزایش تقاضا قیمت‌ها به‌صورت غیرواقعی بالا نرود. من طرفدار لباس ایرانی و پارچه ایرانی هستم اما متأسفانه برخی از همین پارچه‌های ایرانی طاقه پیچ می‌شود و بعد دوباره به ایران برمی‌گردد. من همیشه در طراحی کارهایم ملیت خودمان را در نظر می‌گیرم ولی رعایت این موارد را در برندهای جدید کمتر دیده‌ام. برخی از مدل‌ها اصلاً با فرهنگ ما تناسبی ندارد. کپی کردن، کار ایرانی را ضعیف می‌کند درصورتی که خیلی از تجهیزات تولید ایران است. خرج کار ایرانی مثل نخ، زیپ، لایه چسب و دکمه الان از خرج کار خارجی گرانتر و با کیفیت‌تر است.»
یکی ازمواردی که خریداران برند ایرانی نسبت به آن شکایت دارند، کیفیت پایین پارچه است. این طراح لباس درباره این مسأله می‌گوید: «یکی از دلایل کیفیت نامناسب پارچه، واردات است. برخی نمی‌توانند پارچه بخرند و پارچه را تلفنی سفارش می‌دهند. همچنین بازار پارچه‌های تقلبی زیاد شده و گاهی پارچه ظاهر قشنگی دارد اما کیفیت ندارد. همین طور پارچه‌هایی که در انبارها مانده و نگه داشته‌اند تا گران شود بعد توزیع کنند، شرایط نگهداری خوبی ندارند یا اصلاً تقلبی‌اند.»
اگر ایرانی پوش هستید و به لباس ایرانی علاقه‌مندید، باید بدانید تولید لباس ایرانی این روزها ماجرای خودش را دارد، هرچند شاید با همه این قصه‌ها همچنان بتوان لباسی خوب اما ارزان‌تر دست مشتری داد.
