اقتصادهای نوظهور در مرز خطر

 

شاخص داموکلس که براساس اظهارات مقامات نومورا یک «سیستم هشدار زودهنگام» توصیف شده، با بررسی شاخص‌های متعددی از جمله ذخایر ارزی، سطح بدهی‌، نرخ بهره بانکی و پوشش ارزی موجود برای واردات، به کشورها نمره‌ای بین صفر تا ۲۰۰ اختصاص می‌دهد. نمره بالاتر از ۱۰۰ بیانگر احتمال بروز بحران ارزی در فاصله زمانی ۱۲ ماهه است. در حالی‌که نمره آستانه خطر ۱۵۰ تعیین شده است. مشاهده نمرات بالای این مرز به این معنا خواهد بود که بحران ارزی در هر زمانی می‌تواند به وقوع بپیوندد.

شاخص پیش‌بینی بحران نومورا از سال ۱۹۹۶ از میان ۵۴ بحران ارزی که در کشورهای در حال توسعه رخ داده بود، توانست ۳۶ مورد را با تخمین صحیح ثبت کند. البته برخی منتقدان متدولوژی سنجش این شاخص را دارای ظرفیت اغراق عنوان می‌کنند که ممکن است با سوگیری نیز توام شود. همچنین تعمیم موفقیت تخمین صحیح ۲ مورد از هر ۳ پرونده بحران ارزی را به شرایط آینده نادرست می‌دانند.

آمار منتشرشده در پایان ماه جولای سال جاری میلادی، نمرات ۳۰ بازار نوظهور را نشان می‌دهد. براساس این داده‌ها، سریلانکا با نمره ۱۷۵ در صدر هفت کشور قرار دارد. پس از این کشور، آفریقای جنوبی با نمره ۱۴۳، آرژانتین با ۱۴۰ و پاکستان با ۱۳۶ موقعیت‌های دوم تا چهارم را تصرف کرده‌اند.

سریلانکا بدترین چشم‌انداز را در میان سایر نوظهورها به خود اختصاص داده است. رتبه یک بروز بحران ارزی زودهنگام بنابر دلایل مختلفی به‌نام این کشور رقم خورد؛ دلایلی از جمله تامین مالی ضعیف و مخرب، موقعیت شکننده خارجی به‌واسطه ذخایر ارزی محدود که تنها قادر به تامین ۵ ماه از واردات سریلانکا است، بدهی‌های خارجی گزاف با سررسید بازپرداخت کوتاه‌مدت و به ارزش ۱۶۰ میلیارد دلار، نیاز مفرط به تامین مالی مجدد و در انتها عدم‌ثبات سیاسی، بحران ارزی را در کمین این اقتصاد نوظهور نشانده است.

ریشه اصطلاح «شمشیر داموکلس» به یک داستان اساطیری (یونانی) برمی‌گردد. مقصود از آن در مباحث سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، وجود یک خطر حاد یا یک تهدید دائمی و نزدیک به وقوع است. رایج‌ترین کاربرد این اصطلاح، وابستگی به اقتصادها و کشورهای پیشرفته (یا به تعبیر دیگر امپریالیستی) است که همچون شمشیر داموکلس استقلال، حق حاکمیت و اقتصاد کشورها را تهدید می‌کند. در این‌جا هم عبارت «شمشیر داموکلس» خطر دائمی و تهدید مداومی را نشان می‌دهد که به‌دلیل وابستگی، متوجه استقلال اقتصادی و سیاسی بازارهای نوظهور است. برخلاف این گروه، هشت کشور دیگر با نمره صفر وجود دارند که براساس ادعای طراحان شاخص، ریسک وقوع بحران ارزی از آنها دور است. قزاقستان، پرو، تایلند، برزیل، روسیه، بلغارستان، اندونزی و فیلیپین با کسب نمره صفر در انتهای جدول سنجش ریسک بحران ارزی قرار گرفته‌اند. البته روپیه اندونزی و هندوستان هفته گذشته به شدت افت کرد و نوسانات به این کشور نیز کشیده شد؛ اما داده‌های شاخص، پیش از موعد سقوط ارزش روپیه را پوشش داده‌اند./دنیای اقتصاد