تصاویر / «هنر دست‌هایشان»

از موارد کاربرد انواع رودوزی‌های سنتی می‌توان به تزئین لباس، سفره قندان، مَجمَعه پوش، جلد قرآن، ساروق و سوزنی، رومیزی، پرده، جانماز، کوسن، لباس نوزاد ، لباس عروس و لب طاقی اشاره کرد.

حوله بافی یکی از قدیمی ترین صنایع دستی جنوب خراسان است.

مریم ،لیلا و آسیه هنرجویانی هستند که حوله بافی را یاد می‌گیرند.

محمد حسین کاملی ساخت پاپوش سنتی را از شش سالگی یاد گرفته است .

ساخت انواع پای پوش‌های سنتی یکی از رشته‌های صنایع دستی خراسان جنوبی است که مردم این دیار از گذشته‌ها طرفدار این نوع کفش بودند.

انواع بسیاری از کفش و گیوه در بازار قدیم بیرجند وجود داشت و در اکثر خانه‌ها گیوه بافته می شد.بسیاری از مردم از طریق این کار امرار معاش می‌کردند.

آخرین نسل از بیشمار کارگاه‌های نمدمالی خراسان جنوبی، کارگاه نمدمالی روستای سلم آباد است. استادکاران فعال در این کارگاه با توجه به کهولت سن و بیماری همچنان این میراثی را زنده نگه داشته‌اند.

«خراطی چوب»، نوعی نازک کاری روی چوب است.

تولید حوله در بسیاری ازشهرستانهای خراسان جنوبی از جمله، خوسف، نهبندان، درمیان،سرایان، قاینات همچنان رواج دارد و شهرستان بیرجند به ویژه روستای خراشاد از اصلی ترین مراکز تولید حوله در این استان است.

فاطمه عاجز یکی از پیشکسوتان حوله بافی در خراسان جنوبی است که در اصطلاح محلی به آن (تُو بافی و یا تون بافی)می‌گویند.

در اصطلاح محلی به «برک» کُرکی(Korki)، کورگی (Kurgi) یا کورگین Kurgin)) گفته می‌شود. بافته‌‌ای تاری و پودی و ضخیم از کرک بز و شتر است. از برک لباس زمستانی تهیه می‌شود که از نظر استحکام، لطافت و گرمی دارای ویژگی‌های خاص و منحصر به فردی است.

خانم همت پور در شهرستان سربیشه برک بافی را انجام می دهد.

حوله بافی یکی از قدیمی ترین صنایع دستی جنوب خراسان است. تولید حوله در بسیاری ازشهرستانهای خراسان جنوبی از جمله، خوسف، نهبندان، درمیان،سرایان، قاینات همچنان رواج دارد و شهرستان بیرجند به ویژه روستای خراشاد از اصلی ترین مراکز تولید حوله در این استان است.

«برک بافی» قدیمی‌ترین صنایع دستی خراسان جنوبی که قدمت آن در این استان به قبل از دوره سلجوقی می‌رسد. منطقه سربیشه به ویژه شهر مود نهبندان، خوسف و بشرویه از مناطق عمده تولید پارچه برک در گذشته بوده‌اند و هم اکنون نیز اهالی این منطقه برای احیای این هنر دستی تلاش می‌کنند.

مریم و صدیقه با وجود نداشتن وسایل مصرفی اولیه، هنر حوله بافی را یاد می‌گیرند.

در خراسان جنوبی کارگاه سنگ‌تراشی نیز وجود دارد و برخی در این حرفه مشغول به کار هستند.

آهنگری سنتی نیز یکی دیگر از صنایع دستی خراسان جنوبی است. ابزار کار آهنگر سنتی از چند پُتک سبک و سنگین، سَندان، چکش، قلم، گیره و تغاری سفالین و پر از آب،کوره‌ای گلی و دَم متصل به آن جهت هوادهی به زغال و تنظیم حرارت کوره تشکیل می‌شود.

صدیقه در کنار مربی خود مشغول یادگیری حوله بافی است.

فاطمه عاجز که در روستای «گورید بالا» از توابع شهرستان سربیشه زندگی می‌کند، تقریبا تمام وقت خود را به این هنر گذاشته و زندگی‌اش را از حوله بافی تامین می‌کند.

آهنگری سنتی نیز یکی دیگر از صنایع دستی خراسان جنوبی است. ابزار کار آهنگر سنتی از چند پُتک سبک و سنگین، سَندان، چکش، قلم، گیره و تغاری سفالین و پر از آب،کوره‌ای گلی و دَم متصل به آن جهت هوادهی به زغال و تنظیم حرارت کوره تشکیل می‌شود.

کار تولید نمد در خراسان جنوبی صرفا محدود به ساخت لباس مخصوص چوپانان یعنی کپنک است که از پشم بهاره گوسفند تهیه می‌شود و در لفظ محلی به آن کرگوش گفته می‌شود ،دلیل اطلاق واژه کرگوش، کوتاه بودن (کر بودن) آستینها ( گوش‌ها) است.

قالیبافی در بیرجند سابقه‌ای طولانی دارد. گفته می‌شود جنس خوب فرش بیرجند و استفاده از پشم‌های مرغوب باعث شهرت آن شده است. از طرح های معروف قالی بیرجند می‌توان از طرح افشان و طرح سه گل را نام برد.

«خراطی» شیوه‌ای از تولید محصولات چوبی است که توسط ابزار مختلف و به وسیله دستگاه خراطی سنتی یا برقی انجام می‌شود. در این حرفه استوانه چوبی به دور خود چرخیده و به وسیله مُغار اضافات چوب را برداشته تا فرم دلخواه تشکیل شود.

آقای غریب زاده سال هاست که خراطی چوب را به شیوه سنتی انجام می‌دهد اما هنوز بیمه ندارد و با حداقل امکانات این هنر را حفظ کرده است.

حمیده یکی از هنرمندان ناشنوا و کرولال از سال 82 مشغول به هنر«پته دوزی» شده است اما هنوز بیمه ندارد. او مواد اولیه خود را از کرمان تهیه می‌کند.

«خراطی» شیوه‌ای از تولید محصولات چوبی است که توسط ابزار مختلف و به وسیله دستگاه خراطی سنتی یا برقی انجام می‌شود.