دعوت ایران از کشورهای عربی
اما ایران به درخواست مشارکت کشورهای عربی برای حضور در مذاکرات احیای برجام روی خوش نشان نداد و به جای آن، همه کشورهای عربی را به همنشینی با یکدیگر برای حل و فصل مشکلات داخلی منطقه بدون مداخله قدرتهای فرامنطقهای دعوت کرد؛ دعوتی که ناظر به کوشش برای رفع ملاحظات و نگرانیهای ادعایی کشورهای عربی نسبت به کشورمان صورت گرفته و در ماهها و هفتههای اخیر در رایزنیهای فشرده مقامهای کشورمان با مسئولان و چهرههای بلندپایه همسایه و عربی پدیدار شده است. مذاکرات دوجانبه تهران و ریاض که تاکنون چهار دور از آن برگزار شده است، یکی از اقداماتی است که از حسن نیت ایران جهت ابهام زدایی از موضوعات مورد تعارض در منطقه و در رابطه با کشورهای عربی حکایت میکند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در مصاحبه اخیر خود با رسانه عربی «الجزیره» گفتوگوی تهران و ریاض را مثبت و سازنده توصیف کرده و گفته که ایران برای از سرگیری روابط در هر زمانی آمادگی دارد. امیرعبداللهیان این را هم افزوده که عربستان مایل به گفتوگو درباره پروندههای منطقهای است، اما در حال حاضر گفتوگوها بر روابط دوجانبه متمرکز است.حالا در شرایطی که ایران در برابر تحریمهای امریکایی سر خم نکرده و با ابتکار عمل، صحنه دیپلماتیک وین را در دست گرفته و از سوی دیگر فهرست مشکلات عربستان با لاینحل ماندن مشکلات خودخواسته در منطقه از جمله زمینگیر شدن در جنگ فرسایشی یمن و کنارهگیری تدریجی امریکا از منطقه خاورمیانه طولانیتر شده است، سعودیها با حضور عجولانه خود در وین، تکرار کننده یک اقدام تاریخی هستند که پیش از این به شکست انجامیده است؛ یعنی امید واهی بستن به بازیگرانی که تاکنون نقشی جز بحرانیتر کردن تحولات منطقه نداشتهاند.
لزوم تغییر نگاه ریاض
اینک به نظر میرسد عربستان در نزاع خودساختهای که با ایران بر سر نفوذ منطقهای رقم زده است، چه با سلاح نفت و چه با لابی پیدا و پنهان با بازیگران فرامنطقهای چیزی جز شکست نخواهد یافت. هر چند احتمال بازگشت دولتمردان سعودی -که طی سالهای اخیر در اغلب رقابتهای منطقهای خود را مغلوبهای بیش نیافته اند- به واقع گرایی میتواند زمینهای برای حل بیهیاهوی اختلافات همچون گذشته باشد. کافی است سعودیها نگاه خود را به جای وین به منطقه بدوزند و ندای دعوت به صلح درون منطقهای دولت جدید ایران را پاسخ گفته و برای اعتمادسازی دوباره گامهایی جدی بردارند. این بایستهای است که در تلاقی دو گفتمان -که یکی به اتحاد نظامی فرامنطقهای دل بسته و دیگری بهدنبال راهکاری در درون میگردد- امری دور از ذهن به نظر میرسد. با این حال غیرممکن نیست، اگر رهبران کشورهای عربی در بازی منطقه، دست پنهان بازیگران فرامنطقهای با هدف تاراج ثروت ملی کشورهای منطقه را فراموش نکنند