داوود سوری، اقتصاددان و عضو هیأت علمی مؤسسه عالی آموزش بانکداری است. او معتقد است که پولشویی، مسألهای مسلم در اقتصاد هر کشوری است و به جز تصویب قوانین، راهی برای مبارزه با آن وجود ندارد.
به نظر شما پولشویی در ایران واقعاً، حقیقت دارد؟
درباره اینکه پولشویی هست، باید بگویم که مسلماً هست. بعید میدانم جایی در دنیا داشته باشیم که در آن پولشویی وجود نداشته باشد. اما مسأله مهم شدت پولشویی است. در هر کشوری که ساز و کاری برای مبارزه با پولشویی نداشته باشیم، شدت آن هم بیشتر است. با توجه به همین گزارههای ساده میتوان نتیجه گرفت که پولشویی در ایران هم با شدت جریان دارد. البته نمیدانم عدد و رقم آن در ایران به چه میزان است، ولی براحتی میتوان دید که فعالیتهای زیادی در ایران با پولشویی انجام میشود. ما در منطقهای هستیم که شاهراه قاچاق مواد مخدر است. جایی است که خیلی از پولها باید به نوعی در آن شسته شود و ما هم قوانینمان زیاد محکم نیست. پس طبیعی است که در ایران انجام بگیرد.
در کشورهای دیگر دنیا چطور؟
پولشویی در همه جای دنیا هست ولی مسأله اصلی، محکم بودن اجرای قوانین است. به همین خاطر براحتی نمیتوان بقیه کشورهای دنیا را با ایران مقایسه کرد. دلایل مختلفی هم برای آن وجود دارد. زیرساختهای مبادله و پرداخت ما چندان پیشرفته نیست. خیلی از مبادلات ما باید نقد انجام شود و این خودش حفره بزرگی را در نظامهای پرداختمان ایجاد میکند. خیلی اوقات میشنویم و با افتخار مطرح میکنیم که فردی کیفی پیدا کرده که در آن یک میلیارد پول بوده و آن را پس داده است. عملکرد فرد خیلی درست بوده ولی اینکه فردی یک میلیارد پول وطلا را در کیفی حمل میکند و آن را گم هم میکند، خودش یک سؤال بزرگ است. این کوچکترین شواهد عینی است که برای حدس و گمان زدن درباره پولشویی در ایران وجود دارد. به هر حال تمام برآوردها نشان میدهد که پولشویی یک واقعیت است و انکار آن هیچ توجیهی ندارد.
چه کسانی از پولشویی نفع میبرند و این نفع آنها چگونه رقم میخورد؟
کسانی که منبع مالی به دست میآورند که تمیز نیست و میخواهند آنها را با منابع تمیز دیگران قاطی کنند و رد آن را گم کنند، بحث پولشویی را دنبال میکنند. آنها میتوانند این کار را برای فرار مالیاتی انجام دهند، برای خروج ارز از کشور یا هر کار دیگری.
هیچ حزب و جریانی پولشویی را تأیید نمیکند و همه مخالف آن هستند. با وجود این چرا در برابر انجام اقدامات ضد پولشویی مقاومت وجود دارد؟
مسأله آن است که به خیلی از مباحث ما جنبه سیاسی داده میشود و جنبه اقتصادی و حتی اجتماعی آن خیلی اوقات در نظر گرفته نمیشود. افراد ممکن است با خیلی چیزها موافق باشند ولی در جناحبندی نظرشان عوض میشود. رقابتهای سیاسی در قالب تصمیم گیریها خود را نشان میدهند و همین میشود که مسأله ساده اقتصادی مثل مقابله با پولشویی، به یک جریان پیچیده سیاسی تبدیل میشود.
میتوان گفت کسانی که برای تصویب قانون مبارزه با پولشویی جوسازی منفی میکنند، نفعشان در وجود داشتن پولشویی است؟
میشود این حدس را زد ولی صحبت کردن از آن بدون مدرک سخت است. اما بالاخره گمانهای است که با توجه به فضای ایران میتوان گفت بله، وجود دارد.
با توجه به تحریمها، گفته میشود که ایران بهشت پولشویی میشود. بهنظر شما آیا چنین چیزی محتمل است؟
بعید میدانم فضایی شکل بگیرد که بتوان از آن تعریف بهشت پولشویی را داشت. چون که ارتباطات مالی ما با دنیا سخت و مشکل است و ارتباطات مشروع و درستمان را هم با مشکل انجام میدهیم. اما به هر حال با شرایط تحریم، انجام دادن برخی از کارها سخت است و ممکن است مقداری پولشویی اجتنابناپذیر باشد.
چه راهکارهایی برای مبارزه با پولشویی وجود دارد؟
ما در شرایط عادی نیستیم و بهخاطر همین شرایط، انجام کارهایی برای دور زدن تحریم اجتنابناپذیر است. ولی به جز این مسائل، اگر قوانین را بپذیریم، تنها راهکار ما اجرای قوانین است. همین قانونهایی که الان بحث آن مطرح میشود، اگر تصویب شود و بانک مرکزی در قالب آن بتواند بر نقل و انتقال پولها نظارت داشته باشد، مبارزه با پولشویی انجام میشود.