افزایش سن جمعیت و یا همان کاهش نرخ فرزندآوری که اکنون به حالت شرایط بحرانی رسیده، می‌تواند آسیب‌هایی از جمله پیری جمعیت، نبود نیروی کار، هزینه‌های هنگفت دولت برای مراقبت از سالمندان و… را در پیش داشته باشد.
رهبر انقلاب در مهر ماه سال ۹۱ طی سفر خود به خراسان شمالی در چند مرحله مسئله جمعیت را مطرح کردند.
سیاست‌ها تغییر کند
حضرت آیت الله خامنه‌ای ۲۳ مهر ماه ۹۱ در جمع جوانان خراسان شمالی گفتند: حد زاد و ولد در جامعه ما چیست؟ من اشاره کردم؛ یک تصمیمِ زمان‌دار و نیاز به زمان و مقطعی را انتخاب کردیم، گرفتیم، بعد زمانش یادمان رفت! مثلاً فرض کنید به شما بگویند آقا این شیر آب را یک ساعت باز کنید. بعد شما شیر را باز کنی و بروی! ماها رفتیم، غافل شدیم؛ ده سال، پانزده سال. بعد حالا به ما گزارش می‌دهند که آقا جامعه ما در آینده نه چندان دوری، جامعه پیر خواهد شد؛ این چهره جوانی که امروز جامعه ایرانی دارد، از او گرفته خواهد شد. حد زاد و ولد چقدر است؟
همچنین ایشان در اجتماع مردم بجنورد بیان کردند: یکی از مهمترین موجودی‌های باارزش ما، همین نسل جوانِ تحصیل کرده است. نسل جوان تحصیل کرده، هم شجاعت دارد، هم امید دارد، هم نشاط و تحرک دارد.
رهبر انقلاب تصریح کردند: با این روند کنونی اگر ما پیش برویم - من چندی پیش هم در ماه رمضان در سخنرانی گفتم - کشور پیر خواهد شد. خانواده‌ها، جوان‌ها باید تولید مثل را زیاد کنند؛ نسل را افزایش دهند. این محدود کردن فرزندان در خانه‌ها، به این شکلی که امروز هست، خطاست. این نسل جوانی که امروز ما داریم، اگر در ده سال آینده، بیست سال آینده و در دوره‌ها و مرحله‌های آینده این کشور بتوانیم آن را حفظ کنیم، همه مشکلات کشور را اینها حل می‌کنند؛ با آن آمادگی، با آن نشاط، با آن شوقی که در نسل جوان هست و با استعدادی که در ایرانی وجود دارد. پس ما مشکل اساسی برای پیشرفت نداریم.
بحران جمعیت در خراسان شمالی جدی است
اما طی سال‌های گذشته و پس از تأکیدات پیاپی رهبر انقلاب چه اتفاقاتی افتاده؟ چه سیاست‌هایی صورت پذیرفته و مسئولان تا چه میزان در این راستا گام برداشته‌اند؟ با مرور آمار ازدواج و زاد و ولد در خراسان شمالی می‌توانیم این مسئله را تا حدی مورد بررسی قرار دهیم.
خراسان شمالی طبق آخرین آمار نزدیک به ۹۹۰ هزار نفر جمعیت دارد با این حال رشد جمعیت شرایط خوبی را پذیرا نیست.
علی زاهدی نیا، مدیرکل ثبت احوال خراسان شمالی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: طی ۶ ماه نخست سال جاری میزان زاد و ولد در استان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱.۹ درصد کاهش یافته است.
وی با اشاره به تولد بیش از ۷ هزار نوزاد در استان، افزود: حدود ۴ هزار و ۸۰۰ نفر از این تعداد در مناطق شهری به دنیا آمده‌اند.
زاهدی نیا بیان داشت: طی ۶ ماه امسال ۳ هزار و ۵۳۸ نفر فوت شدند.
طبق این آمار طی ۶ ماه نخست سال جاری حدود ۳ هزار و ۵۰۰ نفر به جمعیت استان افزوده شدند که با توجه به جمعیت ۹۹۰ هزار نفری استان، نرخ رشد جمعیت عددی کمتر از هفت دهم است که این عدد برای آینده استان بسیار خطرناک است.
ازدواج به عنوان پایه فرزندآوری نیز شرایط چندان مطلوبی در استان ندارد. زاهدی نیا در این خصوص نیز بیان داشت: طی ۶ ماه نخست سال جاری بیش از ۴ هزار و ۲۰۰ ازدواج در استان به ثبت رسید که این عدد در قیاس با مدت مشابه سال گذشته ۱۰ درصد کاهش داشته است.
مدیرکل ثبت احوال خراسان شمالی تصریح کرد: هرچند شاهد کاهش نرخ ازدواج بودیم اما همچنان رتبه نخست ازدواج در کشور را داریم.
فرزندآوری باید تبدیل به گفتمان شود
مسئله تحدید نسل تا حدی جدی است که حجت الاسلام نوری، در مراسم گرامیداشت سفر رهبر انقلاب به غفلت مسئولان از سخنان مقام معظم رهبری پیرامون جمعیت در بجنورد اشاره کرد و اظهار داشت: با اینکه کثرت جمعیت از عوامل قدرت کشورها محسوب می‌شود ولی در این زمینه دچار مشکل هستیم و بایستی با برگزاری کارگاه‌های آموزشی و با کمک رسانه‌ها فرزندآوری را به فرهنگی پایدار در خراسان شمالی تبدیل کنیم.
نماینده ولی فقیه در خراسان شمالی عنوان کرد: یکی از موضوعات مهمی که مقام معظم رهبری به آن اشاره کردند، تحدید نسل بود؛ در برهه‌ای از زمان آنقدر روی این موضوع کار شد که داشتن فرزند سوم و چهارم یک نوع جرم به حساب می‌آمد.
امام‌جمعه بجنورد بیان داشت: بیگانگان نیز از این موضوع خوششان آمد و متأسفانه کم‌کم این روند تبدیل به یک گفتمان شد و حال در این زمینه با مشکل مواجهیم.
وی افزود: متأسفانه در برخی از سال‌ها مانند سال قبل، روند زادوولد افزایشی نبود و تعداد ولادت‌ها حتی از جمعیت جانشین کمتر بوده است.
اما در مسیر حل مشکل نسل و جمعیت، محدودیت‌هایی نیز وجود دارد که عمده‌ترین آن مسائل فرهنگی و سپس اقتصادی است. اکنون فرهنگ داشتن چند فرزند در جامعه کمرنگ بوده و حتی با بهبود شرایط اقتصادی نیز خانواده‌ها مایل به داشتن فرزند زیاد نیستند.
با این شرایط باید ضمن توجه به مشکلات اقتصادی و رفع آن، گفتمان افزایش جمعیت را در جامعه گسترش داد در غیر این صورت بحران جمعیت طی چند سال آینده گریبانگیر همه جامعه خواهد شد.
