دیابت بارداری؛ علل و عوارض آن
زهرا عابدی
کد مطلب: 59529
تاریخ انتشار : يکشنبه ۵ ارديبهشت ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۳۲
دیابت بارداری موقعیتی است که در آن قند خون برای اولین بار در زمان بارداری بالا می رود.
تقریبا در تمام زنان باردار تغییرات هورمونی دوران بارداری تا حدودی عدم تحمل گلوکز را در آن ها ایجاد می نماید. به شکلی که قند خون آنان در مقایسه با حالت طبیعی اندکی بیشتر می گردد ، لیکن به اندازه ای نیست که بتوان به آنها بیمار دیابتی اطلاق کرد. این تغییرات هورمونی بین هفته های 24 تا 28 بارداری ، باردار را در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار می دهد. در طی بارداری با افزایش هورمون های خاصی که توسط جفت ساخته می شوند، انتقال مواد غذایی از مادر به جنین میسر می گردد. برخی از هورمونهای تولید شده از طریق جفت ، در پیشگیری از افت قند خون مادر کمک می کنند. این هورمون ها با توقف عملکرد انسولین این وظیفه را انجام می دهند. در طی دوران بارداری این هورمون ها می توانند تا حدی باعث افزایش قند خون مادر عدم تحمل گلوکز و یا (impaired glucose intolerance ) شوند. بدن برای کاهش مقدار قند خون شروع به ساختن مقدار بیشتری انسولین می کند تا سلول ها بتوانند گلوکز بیشتری را تبدیل به انرژی کنند. معمولاً پانکراس مادر برای غلبه بر تاثیر هورمون های بارداری بر قند خون، تولید انسولین را بیشتر می کند (حدود 3 برابر مقدار معمول). اما اگر لوزالمعده ی مادر نتواند به اندازه کافی انسولین برای غلبه بر افزایش هورمون های بارداری تولید کند، مقدار قند خون بالا می رود و نتیجه آن دیابت بارداری است. در واقع بیمارانی که دچار دیابت بارداری می شوند افرادی هستند که در حالت غیر حاملگی پانکراس آنان با فعالیت زیاد می تواند متابولیسم کربوهیدرات ها را در حد طبیعی نگه دارد اما در حاملگی دیابت آنان هویدا می شود.
عوامل خطر در افزایش میزان دیابت بارداری:
1.داشتن اضافه وزن قبل از بارداری یا در طی بارداری
2. نژادهای سیاه پوست ، بومیان آمریکایی یا آسیایی
3. وجود قند در ادرار مادر
4. قند خون ناشتا زیاد باشد یا در آزمایش عدم تحمل گلوکز مطرح باشد.
5. سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت (ابتلا والدین به دیابت یا خواهر و برادر مبتلا به دیابت).
6. سابقه به دنیا آوردن نوزاد با وزن بالای 4کیلوگرم .
7. سابقه به دنیا آوردن نوزاد مرده.
8. ابتلا به دیابت حاملگی در بارداری قبلی.
9. زیاد بودن مایع آمنیوتیک (پلی هیدرآمنیوس).
10. سن بیش از 30 سال
البته بسیاری از مادران باردار بدون وجود علائم خطر بالا، به دیابت حاملگی مبتلا می شوند.
عوارض دیابت بارداری :
1. سقط مکرر
2. مرده زایی
3. تولد نوزاد با وزن بالای 4 کیلوگرم
4.تولد نوزاد نارس
5. کاهش قند خون نوزاد
6. افزایش احتمال فشار خون بارداری
توصیه هایی در مورد رژیم غذایی و ورزش در دیابت بارداری:
دوران حاملگی دوره مناسبی جهت کاهش وزن نیست اما در دیابت حاملگی ترجیحا" بیش از 7 کیلوگرم افزایش وزن در کل دوره بارداری توصیه نمی شودهمراه با در نظر گرفتن این نکته که میزان کالری دریافتی از 1200 تا 1800 کیلو کالری در روز کمتر نشود. با توجه به سبک زندگی مدرن امروزی ، پدیده آپارتمان نشینی و کم تحرکی که از عوامل زمینه های بروز افزایش وزن و به نوبه خود افزایش احتمال دیابت بارداری است ، ورزش نقش موثری در کاهش قند خون دارد. ورزش ساده ای که برای این مادران در نظر گرفته می شود به این صورت است که بیمار در یکی از دست های خود یک وزنه یک کیلوگرمی قرار دهد و به طور نوبتی هر یک از دست ها را 5 بار بالای سر بالا و پایین آورد و این عمل را 20 دقیقه تکرار کند به نحوی که تعداد تنفس وی افزایش پیدا نماید.
بیشتر موارد دیابت بارداری با رعایت رژیم غذایی حاملگی طبیعی را سپری می نمایند و تنها در 15 تا 20 درصد موارد دیابت بارداری نیاز به تزریق انسولین وجود دارد.
در دیابت بارداری که نیاز به انسولین درمانی وجود دارد، ضروری ا ست قند خون هر روز 5 تا7 بار توسط خود بیمار در منزل کنترل گردد . در این موارد بهتر است مادر باردار از هفته 26 تا 34 حاملگی از نظر سلامت جنین بررسی گردند که شیوه مناسب در این مورد انجام سونوی بیوفیزیکال هفتگی است و بر حسب ضرورت می توان از NST (نوار قلب جنین) استفاده نمود. در بیمارانی که قند خون آنان به خوبی کنترل نمی گردد در اولین فرصت بعد از هفته 37 بارداری ،ختم حاملگی ضرورت می یابد.
تهیه کننده: زهرا عابدی/کارشناس ارشد کلینیک مامایی
