به گزارش ایران خبر، پس از آن وزیران اوپک و غیراوپک نیز در روز شنبه نشست مشترکی دارند که بازارهای جهانی نفت خام بی‌صبرانه منتظر نتیجه‌اش هستند. هر تصمیمی که در این 4 روز گرفته شود تأثیر مستقیم بر بازار جهانی نفت خام و قیمت آن دارد.
در این میان بیشترین توجه ناظران بازار به تصمیمات و نظرات 5 کشور نفت‌خیز است. روسیه، عربستان، ایران، عراق و ونزوئلا. یعنی کشورهایی که بر سر افزایش تولید نفت خام اختلاف دارند. هرچند که تاکنون اظهاراتی از سوی وزیران این 5کشور به گوش رسیده اما هنوز نتیجه مشخص نیست.
در این زمینه چند روزی است که عربستان با روسیه دست همکاری داده است و مدام پیشنهادهای گوناگونی درباره افزایش تولید روزانه اوپک و غیراوپک به میزان 500 هزار تا یک میلیون و 500 هزار بشکه در روز مطرح می شود. در همین حال نماینده ایران در هیأت عامل اوپک اعلام کرده سه عضو این سازمان، طرح پیشنهادی عربستان برای افزایش تولید را وتو می‌کنند. حسین کاظم‌پور اردبیلی این سه تولیدکننده را ایران، ونزوئلا و عراق معرفی کرده که سه عضو بنیانگذار اوپک هستند. اما هنوز هم نگرانی از بابت افزایش تولید عربستان و روسیه وجود دارد. به‌طوری که پایگاه خبری پلاتس امریکا گزارش داده: عربستان و روسیه تأکید کرده‌اند حتی اگر توافق کاهش تولید نفت اوپک و غیراوپک از هم بپاشد، آنها با یک توافق جامع دوجانبه به تلاش‌هایشان در زمینه مدیریت بازار انرژی ادامه می‌دهند. اما چرا ممانعت از افزایش تولید این دو کشور برای ایران مهم است؟ چرا روسیه که مدتی است در بسیاری از موارد اقتصادی و سیاسی هم پیمان ایران شده، اکنون در مقابل ما قرار گرفته است؟
تحریم‌های سال 2011 و تجربه تلخ در اوپک
ماجرا از شامگاه 18 اردیبهشت (8مه) شروع شد. یعنی زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا برجام را نقض و تحریم‌های جدید علیه ایران وضع کرد. تحریم‌هایی که بخشی از آن تولید و صادرات نفت خام کشور را نشانه گرفته است. هنوز میزان تأثیر‌گذاری این تحریم‌ها مشخص نشده و وزیر نفت نیز بارها اعلام کرده که از هر ابزاری برای کاهش تأثیر این تحریم‌ها استفاده خواهد کرد. اما برآوردها این است که حداکثر از آبان ماه مقداری از صادرات نفت خام ایران به اروپا کاسته شود.
این موضوع در کنار اظهارات ترامپ در خصوص نقش اوپک در بالا نگه داشتن قیمت نفت و غیرقابل قبول بودن این موضوع راه جدیدی را پیش روی عربستان و روسیه گشوده است. بهانه‌ای که می‌تواند هم از نظر سیاسی و هم از نظر اقتصادی به نفع این دو کشور باشد.
اما ایران در سال‌های 2011 و 2012 یک بار اوجگیری تحریم‌ها و کاهش سهم کشور از بازار جهانی نفت خام را تجربه کرده است. در آن سال‌ها هم عربستان با زیرکی خاصی نظام سهمیه‌بندی اوپک را کنار گذاشت. آن زمان غرب اعلام کرده بود که از اول سال 2012 ایران را تحریم می‌کنیم و عربستان می‌دانست که تولید نفت ایران در سال 2012 کاهش پیدا می‌کند. لیبی نیز تولیداتش به‌دلیل جنگ داخلی کاهش یافته بود. ریاض با علم به کاهش تولید ایران و لیبی در سال 2012 این تصمیم را به اعضا تحمیل کرد تا بدون آنکه کسی بتواند آنها را متهم کند، تولید نفت خام خود و متحدانش افزایش یابد. کاری کاملاً هوشمندانه و با محاسبه عربستان که یک اشتباه بسیار بزرگ و تاریخی بود. الان ایران به‌دنبال جلوگیری از تکرار خاطره تلخ آن سال‌هاست. ازاین رو بیژن زنگنه وزیر نفت ایران که شب گذشته وارد وین شده، برای آنکه منافع کشور را در بازار جهانی نفت خام حداکثر و سهم بازار را حفظ کند، مذاکرات سختی پیش رو دارد.
اقتصاد و سیاست دو روی مذاکرات اجلاس 174
فریدون مجلسی، کارشناس بین‌المللی سیاست و انرژی کشور اجلاس 174 اوپک را بیش از آنکه اقتصادی بداند، سیاسی برمی شمارد. اما به اعتقادش نگرش سیاسی در بازار نفت اصلاً موضوع عجیبی نیست.
او در گفت‌و‌گو با «ایران» رویکرد عربستان را بیشتر سیاسی دانست و گفت: عربستان، ایران را به نوعی رقیب و دشمن خود می‌داند و همسو با سیاست‌های امریکا در منطقه گام بر می‌دارد تا این کشور را راضی نگه دارد. حال که توان افزایش تولید نفت خام دارد، می‌خواهد به بهانه ایجاد توازن در بازار نفت از فرصت پیش آمده استفاده کند. اما هدف اصلی سعودی‌ها سودجویی از تحریم‌های امریکا علیه ایران، تبلیغ منفی و ایجاد تشنج است. می‌خواهند که نشان دهند ایران دیگر تأمین‌کننده امنی از نظر انرژی نیست.
اما این کارشناس بین‌المللی هدف اصلی روس‌ها را منافع اقتصادی می‌داند. مجلسی عقیده دارد که روسیه می‌خواهد در فرصت ایجاد شده سهمش را در بازار جهانی نفت خام افزایش دهد تا اگر بخشی از نفت خام ایران از بازار خارج شد، در غیاب ایران این فضای خالی را به خود اختصاص دهد.
او می‌گوید: اگر فکر می‌کنیم که روسیه به خاطر همسویی با ایران در برخی از موارد سیاسی و اقتصادی از این تصمیم منصرف خواهد شد، اشتباه است. روسیه ابرقدرتی است که روز به روز به توانش افزوده می‌شود و نیازی به اتحاد با هیچ کشوری ندارد.
به گفته مجلسی عربستان و روسیه با دو دید متفاوت در کنار هم قرار گرفته‌اند که نتیجه‌اش یکسان است. اما ایران می‌تواند با کمک عراق و ونزوئلا مانع از شکل‌گیری یک تصمیم مکتوب در نشست اوپک و غیراوپک شود. به هر حال افزایش عرضه نفت خام علاوه بر تهدید سهم ایران در بازار موجب کاهش قیمت نفت خام نیز خواهد شد و بسیاری از کشورهای نفت‌خیز الان با این رویکرد موافق نیستند. باید منتظر ماند و دید که سیاست‌های زنگنه در چند روز آتی چگونه می‌تواند سهم ایران در بازار را حفظ کند. الان قیمت نفت خام در کانال 74 دلار برای هر بشکه است و اما در پایان این 4 روز نفسگیر مشخص نیست که به چه رقمی برسد.
/روزنامه نگار
/ایران
